|
گزارش تفصيلي فارس از بازار شكر در دنيا:كشورهاي توسعه يافته به شدت به شكر يارانه مي‌پردازند.
|
|
|
| |
|
خبرگزاري فارس: بيشتر كشورهاي توليد‌كننده شكر، كشورهاي در حال توسعه هستند كه شكر صادر مي‌كنند و بطور مستقيم در بازار جهاني شكر با هم رقابت مي‌كنند، در مقابل كشورهاي توسعه يافته مانند آمريكا، كاناد، ژاپن و اتحاديه اروپا به شدت به شكر يارانه مي‌پردازند.
به گزارش خبرنگار اقتصادي خبرگزاري فارس، شكر يك محصول مهم در ميان فرآورده‌هاي كشاورزي است. شكر در 120 كشور تحت شرايط جوي متنوعي توليد مي‌شود و يكي از محصولاتي است كه تجارت نيز مي‌شود، به طوري كه بيش از 25 درصد شكر توليد شده در سطح جهاني تجارت مي‌شود. شبيه بسياري از محصولات كشاورزي، ويژگيهاي محصول شكر شامل مداخلات سنگين دولتها، نوسانات شديد قيمت، توليد گسترده در بسياري از كشورهاي دنيا، و بازار گسترده‌اي از جايگزينهاي شكر است.
شكر از چغندر قند و نيشكر توليد مي شود. نيشكر بيشتر در مناطق استوايي و نيمه استوايي و چغندرقند بيشتر در مناطق معتدل كشت مي‌شوند. تقريبا 60 درصد توليد كل شكر از نيشكر است.
بيشتر كشورهاي توليد‌كننده شكر، كشورهاي در حال توسعه هستند و هزينه توليد شكر در كشورهاي با درآمد پايين نسبتا كمتر از كشورهاي با درآمد بالاست. نكته حايز اهميت اين است كه اين كشورهاي در حال توسعه، شكر صادر مي‌كنند و بطور مستقيم در بازار جهاني شكر با هم رقابت مي‌كنند. در مقابل كشورهاي توسعه يافته مانند آمريكا، كاناد، ژاپن و اتحاديه اروپا به شدت به شكر يارانه مي‌پردازند.
سياستهاي شكر به عنوان مثال مداخلات دولتها در كشورهاي توسعه يافته باعث زيان عمده كشورهاي توليد‌كننده شكر با درآمد پايين است. زيرا اين كشورها را با قيمتهاي پايين جهاني مواجه ساخته و به كاهش توليد و فرصتهاي اشتغال آنها منتج مي‌شود.
بنابراين هم براي تصميم‌گيران دولت و هم براي صنعت اهميت دارد كه شناخت كافي از جهت‌گيري و توسعه آينده بازار جهاني شكر داشته باشند.
در ايران نيز شكر يكي از محصولات اساسي است كه به لحاظ سهم آن در توليد محصولات كشاورزي و نقش آن در تامين انرژي مورد نياز خانوار همواره مورد حمايت‌هاي گسترده دولت بوده است.
دولت در سه حوزه يعني" در توليد چغندر قند از كشاورز حمايت مي نمايد"،" از صنعت قند و شكر حمايت مي‌كند و" در ظاهر با پرداخت يارانه مصرف‌كننده" را مورد حمايت قرار مي‌دهد.
بدين ترتيب مطالعه تطبيقي بازار و سياستهاي حمايتي اين محصول در ايران و جهان حائز اهميت بالايي است كه در اين مطالعه بازار جهاني شكر، نحوه حمايت از شكر در كشورهاي مختلف و مقايسه آن با حمايتهايي كه دولت ايران از شكر به عمل مي آورد، بررسي شده است.
*اتحاديه اروپا دومين توليد‌كننده شكر دنيا
شكر يك محصول مهم در ميان فرآورده‌هاي كشاورزي است. اگر چه اين محصول در 120 كشور جهان توليد مي‌شود، اما درجه تمركز در توليد شكر نسبتا بالاست؛ به طوري كه 4 كشور اول توليد‌كننده 8/50 درصد، 6 كشور اول 07/61 درصد و 10 كشور اول 5/73 درصد از توليد جهاني را به خود اختصاص مي‌دهند.
توليد جهاني شكر در سال 6-2005 به حدود 5/148 ميليون تن بالغ مي‌شود كه حدود 5/6 ميليون تن از توليد سال قبل آن بيشتر است.
حدود 19 درصد توليد جهاني شكر به برزيل اختصاص دارد . برزيل داراي كمترين هزينه توليد شكر بوده و در واقع جزء معدود كشورهايي است كه شكر را بدون پرداخت يارانه صادر مي كنند.
اتحاديه اروپا دومين توليد‌كننده شكر است و 14 درصد توليد جهاني شكر را داراست و توانسته است با پرداخت يارانه‌هاي صادراتي 9 درصد صادرات جهاني شكر را به خود اختصاص دهد.
ايران با توليد حدود 3/1 ميليون تن، جايگاه بيست و يكم در توليد شكر جهان را دارد.
تركيب شكر چغندري و شكر نيشكري در حال تغيير است و سهم توليد شكر چغندري در حال كاهش است به نظر مي‌رسد اين روند پس از انجام اصلاحات در رژيم شكر اتحاديه اروپا تشديد شود.
ميانگين هزينه توليد شكر از چغندرقند تقريبا دو برابر ميانگين هزينه توليد شكر از نيشكر است.بيش از نيمي از شكر توليدي در سطح جهان مربوط به دو منطقه آسيا و آمريكاي جنوبي است.
نتايج پيش بيني‌ها نشان مي‌دهند كه توليد و مصرف شكر روند صعودي دارد، و در صورت تداوم اين روندها، رشد توليد اندكي بيشتر از رشد مصرف خواهد بود.
*كشورهاي در حال توسعه؛وارد كننده نيمي از شكر دنيا
كشورهاي در حال توسعه كه در گذشته بيشترين ميزان شكر توليدي خود را صادر مي‌نمودند، اكنون 70 درصد آن را مصرف مي‌كنند و فقط 30 درصد آن را صادر مي‌كنند كه اين امر ناشي از نرخ رشد بالاي جمعيت در اين كشورها، و افزايش تقاضا به لحاظ رشد درآمد آنهاست.
در حال حاضر حدود دو سوم مصرف جهاني شكر در كشورهاي در حال توسعه روي مي‌دهد اين رقم در سال 1970 كمتر از يك سوم بود.
نرخ رشد مصرف در كشورهاي در حال توسعه 6/2 درصد در سال و در كشورهاي توسعه يافته در حدود صفر درصد است.
متوسط مصرف سرانه در جهان 23 كيلوگرم براي هر نفر است. اين نسبت براي قاره اروپا 41 ، قاره آمريكا 30، قاره آسيا 8/12، قاره آفريقا با 1/15 و قاره اقيانوسيه 3/43 كيلوگرم است.
اگر چه متوسط مصرف سرانه در سطح جهان 23 كيلوگرم براي هر نفر است، ليكن بين مصرف سرانه كشورها تفاوت فاحشي وجود دارد. به طور مثال مصرف سرانه اتحاديه اروپا پنج برابر چين است. مصرف سرانه ايران نيز نزديك به كشورهايي چون عربستان و كويت و در حدود 29 كيلوگرم است.
دو نيروي اثرگذار براي مصرف آتي شكر جهان پيش بيني مي‌شود از يك سو، از آنجا كه كشورهاي آفريقايي داراي سرانه مصرف پايين‌تر از متوسط جهاني هستند، امكان رشد سريع مصرف سرانه آنها در صورت رشد درآمد اين كشورها وجود دارد. از سويي ديگر بنا به ملاحظات سازمان بهداشت جهاني و تاكيد بر استفاده از مواد رژيمي، امكان جايگزيني شكر با ساير محصولات جايگزين مانند شربت ذرت داراي درصد فروكتوز بالا وجود دارد كه اين امر منجر به كاهش مصرف در جهت مخالف نيروي اول خواهد بود.
نيمي از واردات جهاني شكر توسط كشورهاي در حال توسعه انجام مي‌شود، اين رقم در سال 1970 كمتر از يك چهارم بود.
آسيا بيشترين سهم را در توليد جهاني شكر دارد، اين در حالي است كه بيشترين سهم مصرف نيز كه حدود 42 درصد است، از آن آسيا است . همچنين بيشترين واردات شكر نيز مربوط به اين منطقه است بطوريكه 8/42 درصد واردات سال 2004 توسط منطقه مذكور انجام شده است.
* روسيه بزرگترين واردكننده شكر جهان
روسيه بزرگترين واردكننده شكر جهان در سال 2004 بوده و 9/7 درصد واردات جهان به اين كشور تعلق دارد و اتحاديه اروپا با سهمي معادل 3/5 درصد پس از آن قرار مي‌گيرد.
برخلاف توليد و صادرات، تمركز در ميزان واردات كشورها بسيار پايين است و 15 كشور وارد كننده عمده هر كدام، سهمي بين 4/2 تا 9/7 درصد دارند كه از بين آنها، 8 كشور جزو توليد‌كننده‌هاي عمده نيز هستند.
در صادرات شكر جهان تا حدودي تمركز بالاست بطوريكه 5/55 درصد صادرات جهان توسط سه كشور برزيل،تايلند و استراليا صورت مي‌گيرد. در سال 2004 اتحاديه اروپا از نظر صادرات رتبه چهارم را در جهان دارا بوده است. اين اتحاديه به همراه سه كشور برزيل، تايلند و استراليا حدود 65 درصد صادرات جهان را انجام مي‌دهند.
اتحاديه اروپا با اين كه دومين واردكننده شكر در سال 2004 بوده، با اين حال بطور خالص صادركننده شكر بوده و صادرات اين اتحاديه 7/1 برابر وارداتش است.
در كشور برزيل تامين نيازهاي بازار داخلي از اولويت بيشتري برخوردار است. البته در اين كشور فقط نيمي از محصول نيشكر صرف توليد شكر مي‌شود و نيم ديگر آن به توليد اتانول براي تامين سوخت خودروها اختصاص مي‌يابد.
جايگزيني توليد اين دو محصول بر اساس تقاضاي بازار به آساني امكان پذير است.
اگر كل نيشكر توليد شده در برزيل به توليد شكر اختصاص داده شود، توليد شكر تقريبا 5/18 ميليون تن افزايش پيدا مي‌كند و به عبارت ديگر، دو برابر مي‌شود و تقريبا كل اين رقم اضافي، در صورت وجود امكانات بندري از پتانسيل صادرات برخوردار است.
قيمت شكر در داخل اتحاديه اروپا، ژاپن و ايالات متحده آمريكا كه در مجموع 20 دصد توليد جهاني را در اختيار دارند، حدود دو برابر قيمتهاي جهاني است. 20 درصد ديگر از توليد جهاني شكر در چين و هند انجام مي‌شود. در اين كشورها نيز توليد‌كنندگان، قيمتهاي بالاتري از سطح قيمت جهاني دريافت مي‌كنند.
* تايوان دارنده بالاترين تعرفه شكر خام
بالاترين تعرفه شكر خام به تايوان ( 156 درصد) و پس از آن به پاناما( 152 دصد) تعلق دارد و تركيه مقام سوم را از نظر تعرفه شكر خام به ميزان 5/136 درصد دارا است.
نرخ تعرفه كشورهاي توليد كننده و صادركننده شكر بجز هند و فيليپين اكثرا در سطح پاييني است. اما در كشور چين نيز كه چهارمين توليد‌كننده و از واردكنندگان عمده است،؛ نرخ تعرفه نسبتا بالاست.
با وجود برخي آزادسازي‌ها در بازار شكر، هنوز حدود 80 درصد كل توليد و 60 درصد تجارت جهاني به قيمتهاي يارانه‌اي يا حمايتي صورت مي‌گيرد.
در سه كشور توليد‌كننده عمده( استراليا، برزيل و كوبا) توليد و تجارت كشكر به قيمت جهاني انجام مي‌شود.
قيمت شكر خام وارداتي در سال 2005 ، 250 دلار براي هر تن و براي شكر سفيد 290 دلار براي هر تن بوده است.
قيمت شكر خام طي فصول سال 2005 روند افزايشي داشته است كه بالغ بر 23 درصد است به نظر مي‌رسد اين افزايش قيمت ناشي از وقوع خشكسالي در برخي از كشورهاي عمده توليد‌ُكننده شكر نظير تايلند باشد.
|
|
| تاريخ خبر: 21/7/86 |
| منبع:
FARS News |
| كد خبر:
194 |
|
|
|
